De deontologische code
Korte geschiedenis
Het Koninklijk Besluit van 2 april 2014, gewijzigd door het Koninklijk Besluit van 4 juni 2018, dat de deontologische regels voor psychologen vaststelt, is de eerste tekst die bindende regels oplegt aan alle psychologen in België. Het is het resultaat van een samenwerking tussen de voogdijminister van de Psychologencommissie en vertegenwoordigers van beroepsverenigingen van psychologen.
Voor wie is deze deontologische code bedoeld?
Alle psychologen op de lijst, ongeacht hun statuut, sector of arbeidsreglement, zijn wettelijk gebonden door de deontologische code.
Deze code bepaalt de regels voor professioneel gedrag die moeten worden nageleefd. De deontologische code biedt psychologen dus een leidraad voor een meer ethische beroepsuitoefening.
Wat is het doel van deze deontologische code?
Het beschermen van het publiek, patiënten en cliënten die in contact komen met psychologen: dankzij de gedragsregels zijn cliënten van psychologen beter beschermd tegen praktijken die niet thuishoren binnen een psycholoog-cliënt relatie.
De deontologische code speelt een belangrijke rol in het voorkomen van ongewenste handelingen die het respect voor ons beroep kunnen ondermijnen.
De regels in de deontologische code bieden cliënten de nodige waarborgen tegen mogelijke misstanden en een vangnet indien overtredingen toch worden geconstateerd. Deze bijdrage van de deontologische code is des te belangrijker in de zorgsector, waar patiënten, die vaak kwetsbaar en hulpbehoevend zijn, een asymmetrische relatie aangaan met hun hulpverlener.
Professionalisering van het beroep van psycholoog: de deontologie van een psycholoog vormt het waarden- en normenstelsel van zijn beroepsmatig handelen. Door de kwaliteit van de dienstverlening van alle psychologen in ons land te reguleren en te controleren, draagt de deontologische code bij aan de waardigheid en de integriteit van het beroep als geheel.
Het biedt psychologen gemeenschappelijke professionele normen die als basis dienen voor overleg en intervisiegroepen met collega’s. Het verduidelijkt ook voor andere professionals, die geen psychologen zijn, het normatieve kader dat psychologen die bij de ComPsy ingeschreven staan, moeten toepassen in hun werkzaamheden en draagt zo bij aan de autonomie van hun praktijk.
De deontologische regels bieden individuele psychologen ook referentiepunten voor een verantwoorde uitoefening van hun beroep. Ze bieden een kader dat psychologen in staat stelt om hun missie te vervullen, namelijk luisteren naar en begrijpen van mensen, en hen ondersteunen in hun eigen tempo met respect voor hun integriteit en uniciteit.
Het doel van de deontologische code gaat echter verder dan de belangen van de individuele psycholoog en zijn of haar cliënten. De deontologische code geeft de maatschappij, waarin onze beroepsgroep een steeds belangrijkere rol speelt, een positief beeld van het werk van psychologen en de normen waaraan zij moeten voldoen. De wettelijke basis van de deontologische code versterkt ook de belangrijke positie die psychologen in onze samenleving innemen.
Korte inhoud van de deontologische code: 5 pijlers
De gedragsregels opgenomen in de code zijn opgedeeld volgens vijf waarden of principes:
- Het beroepsgeheim (artikelen 5 tot 20): De psycholoog die optreedt als noodzakelijke vertrouwenspersoon is gebonden aan het beroepsgeheim overeenkomstig artikel 458 van het Strafwetboek. Als hij toestemming heeft om te spreken of verplicht is te spreken op grond van een wet, decreet of ordonnantie, mag hij alleen spreken binnen de grenzen van deze toestemming of verplichting. Psychologen die een activiteit uitoefenen die niet onder de categorie van activiteiten valt die het beroepsgeheim opleggen, zijn te allen tijde gebonden aan een discretieplicht. Naast de herhaling van dit fundamentele principe behandelt deze sectie van de code het beroepsgeheim in het kader van de professionele praktijk van de psycholoog.
- Eerbiediging van de waardigheid en de rechten van de persoon (artikelen 21 tot 24): De psycholoog dient de rechten van zijn cliënt te respecteren, meer bepaald zijn vrijheid, waardigheid, privacy, autonomie en zijn integriteit. Deze sectie van de code behandelt onder andere de kwestie van vrije en geïnformeerde toestemming en het begeleiden van minderjarige cliënten.
- De verantwoordelijkheid (artikelen 25 tot 29): een psycholoog is, ongeacht zijn arbeidsreglement, verantwoordelijk voor de keuzes die hij maakt en de adviezen die hij verstrekt. Dit hoofdstuk behandelt onder meer de middelenverplichting, de verplichting om een verzekering af te sluiten en de continuïteit van de diensten die de psycholoog aan zijn cliënt verleent.
- De bekwaamheid (artikelen 30 tot 34): De psycholoog dient zijn deskundigheid in stand te houden en verder te ontwikkelen. Wanneer hij op de grenzen van zijn kunnen stoot, moet hij hierover kritisch reflecteren. Deze sectie behandelt onder andere de noodzaak voor de psycholoog om zijn competenties tijdig te evalueren en, indien nodig, zijn cliënt door te verwijzen naar een andere professional.
- Integriteit en eerlijkheid (artikelen 35 en 51): Als beroepsbeoefenaar neemt de psycholoog een onafhankelijke positie in. Hij mag echter zijn persoonlijke belangen niet vooropstellen in de uitoefening van zijn beroep. Dit principe verplicht de psycholoog om zich te houden aan een strikt kader met betrekking tot winstbejag, rolvermenging, reclame, enz. Dit hoofdstuk behandelt onder andere de kwestie van het doorgeven van informatie en de verplichting om collega’s aan te spreken bij het niet naleven van ethische regels.
Lees de officiële deontologische code:
De officiële versie van de deontologische code verscheen op 16 mei 2014 in het Staatsblad als het "koninklijk besluit van 2 april 2014 tot vaststelling van de voorschriften inzake de plichtenleer van de psycholoog". De code is op 26 mei 2014 in werking getreden. In juni 2018 werd ze aangepast via het "koninklijk besluit van 4 juni 2018 tot wijziging van het koninklijk besluit van 2 april 2014 tot vaststelling van de voorschriften inzake de plichtenleer van de psycholoog".
>> Klik hieronder om de officiële code in PDF-formaat te raadplegen in de taal van uw keuze: