De plichten van een psycholoog, uw rechten
De plichten van een psycholoog staan beschreven in zijn deontologische beroepscode. Alle erkende psychologen verbinden zich ertoe deze plichten zo goed mogelijk na te leven.
Concreet biedt deze deontologische beroepscode:
- Een leidraad voor de professionele werkzaamheden van uw psycholoog,
- Een betere bescherming van de rechten van u, als cliënt of patiënt van een psycholoog,
- Een toetssteen bij de behandeling van eventuele klachten.
Hieronder hebben wij voor u uw belangrijkste rechten binnen een psycholoog-cliëntrelatie weergegeven. Gelieve er rekening mee te houden dat dit overzicht een interpretatie is van de plichten van de psycholoog vanuit het standpunt van de cliënt. Het strookt dan ook niet met de verwoording en opdeling in principes uit de officiële beroepscode.
- Recht op een kwaliteitsvolle dienstverlening
- Recht op vrije en geïnformeerde toestemming
- Recht op informatie
- Recht op geheimhouding
- Recht op een eerlijke, objectieve en onpartijdige dienstverlening
- Recht op een kwaliteitsvolle dienstverlening: dit recht omvat verschillende aspecten, waaronder:
- Vakbekwaamheid: uw psycholoog ontwikkelt en onderhoudt de kennis over zijn vakdomein regelmatig.
- Beroepscode: hij/zij bezit daarnaast een grondige kennis van de plichten uit zijn beroepscode.
- Middelenverbintenis: uw psycholoog biedt u de best mogelijke methodes aan in functie van recente wetenschappelijke ontwikkelingen. Deze methodes mag hij/zij zelf kiezen. Uw psycholoog kan echter enkel een middelenverbintenis aangaan en dus geen resultaatsverbintenis. Dit betekent dat hij naar best vermogen handelt, maar het resultaat niet kan garanderen.
- Doorverwijzing: Wanneer hij/zij niet in staat is om een bepaalde dienst aan te bieden, dan verwijst uw psycholoog u door naar een andere professional die dat wel is. Wanneer uw psycholoog, om welke reden ook, zijn diensten afbreekt, zorgt deze ervoor dat u bij een andere collega terecht kunt met uw vraag.
- Recht op vrije en geïnformeerde toestemming:
- Geïnformeerde toestemming: Vooraleer de dienstverlening van start gaat, geeft de psycholoog u in klare taal informatie over de kenmerken van de te verstrekken diensten. Hij/zij informeert u onder andere over de duur, de kostprijs, de doelstellingen en werkwijze van de tussenkomst. Opmerking: de psycholoog die een minderjarige opvolgt, is over het algemeen ook verplicht de ouders in te lichten. Slechts in enkele gevallen kan hier een uitzondering op gemaakt worden.
- Vrije toestemming: De psycholoog mag pas een tussenkomst starten nadat u hiertoe uw (mondelinge) toestemming hebt gegeven. Deze toestemming dient geheel vrijwillig te gebeuren en is enkel mogelijk na kennis te hebben genomen van alle nodige informatie. Bovendien is de toelating herroepbaar. Kunnen hierop een uitzondering vormen:
- Diensten opgelegd door bevoegde derden, zoals bedrijfsartsen of rechters.
- Diensten aangevraagd door ouders of voogden van minderjarigen die nog niet beslissingsbekwaam zijn versus diensten ten aanzien van beslissingsbekwame minderjarigen. Deze laatsten zijn minderjarigen die over voldoende maturiteit beschikken om zelf te beslissen over het al dan niet aangaan van een psychologische opvolging.
- Recht op informatie: ook na het eerste contact mag u uw psycholoog steeds om informatie vragen over de resultaten of de vooruitgang van de tussenkomst. Uw psycholoog dient deze informatie op een verstaanbare manier aan te reiken. Bovendien dient hij/zij deze voldoende te kaderen voor u zodat het u iets bijbrengt. Hij/zij mag echter geen alternatieve hypotheses achterhouden.
- Recht op geheimhouding: uw psycholoog mag geen informatie over u meedelen aan derden. Zowel uw beslissing om een psycholoog te raadplegen, als de inhoud van deze "raadpleging", blijven vertrouwelijk. Vormen hier echter een uitzondering op:
- Gedeeld beroepsgeheim: mits toestemming van de cliënt of patiënt, is gegevensuitwisseling wel mogelijk tussen personen die allen gebonden zijn aan het beroepsgeheim en die allen bij de hulpverlening van de cliënt of patiënt betrokken zijn. Voorbeelden van dergelijke personen zijn huisartsen, verzekeringsartsen, psychiaters of andere psychologen. De psycholoog beperkt deze gegevensuitwisseling evenwel tot de informatie die nodig is voor een goede dienstverlening.
- Onderzoek opgelegd door een rechter: een verklaring voor een rechter vormt een wettelijke uitzondering op het beroepsgeheim. In dit geval mag de psycholoog bepaalde informatie vrijgeven.
- Recht op een eerlijke, objectieve en onpartijdige dienstverlening: de interventie van een psycholoog dient in alle objectiviteit, en dus onbevooroordeeld, te verlopen. De relatie met uw psycholoog dient bovendien ondubbelzinnig te zijn. Zo moet deze zich onthouden van rolvermenging. Enkele specifieke situaties:
- Uw psycholoog mag geen uitspraken doen over personen of situaties die hij zelf niet heeft kunnen onderzoeken, bijv. over een ouderfiguur die hij nooit heeft ontmoet.
- Uw psycholoog dient voorzichtig te zijn met dienstverlening aan cliënten die verschillende belangen kunnen hebben. Dit kan immers het objectief oordeelsvermogen beïnvloeden. Aldus neemt uw psycholoog best geen familieleden of intieme vrienden van andere cliënten in individuele behandeling.
- hij/zij mag met u enkel een professionele relatie aangaan. Vriendschappelijke omgang of seksuele betrekkingen, binnen of buiten de dienstverlening, zijn uit den boze.
- uw psycholoog mag ten aanzien van u slechts één enkele beroepsactiviteit uitoefenen. Een deskundigenonderzoek, een therapeutische begeleiding of lesgeven zijn bijvoorbeeld niet met elkaar te verzoenen bij éénzelfde cliënt.
Bekijk de deontologische beroepscode.